مقایسه ارزشیابی کیفی و ارزشیابی کمی؛ بررسی مزیت های آن

چند سالی است که ارزیابی کیفی جایگزین ارزیابی کمی در مدارس شده است. ارزشیابی کمی شامل نمره بین صفر تا بیست بود و بر اساس تعداد پاسخ درست و غلط به دانش آموز نمره داده می شد. در ارزشیابی کیفی از عباراتی چون خیلی خوب، خوب، نیاز به تلاش مجدد و … استفاده می شود. ارزیابی کیفی بر اساس تحقیقات صورت گرفته جایگزین ارزشیابی کمی شده است.

ارزشیابی کیفی بهتر است یا ارزشیابی کمی؟

این سوالی است که پس از جایگزینی ارزشیابی کمی با ارزشیابی کیفی به کرات مطرح می شود. که کدام نوع ارزشیابی می تواند در یادگیری موثرتر باشد. در ارزیابی کمی معلم با استفاده از نتایج پرسش های کلاسی و امتحان نمره برای دانش آموز در نظر می گیرد. در ارزشیابی کیفی معلم می تواند بر اساس عملکرد دانش آموز در طول سال، پرسش های کلاسی و امتحانات برگه ای و راه های مختلف عملکرد دانش آموز را بررسی کند و سپس نتایج را برای ثبت بر اساس معیارهای کیفی ثبت کند.

مزیت های ارزشیابی کیفی

ارزشیابی بیشتر بر نقاط قوت دانش آموزان تاکید دارد. ولی ارزیابی کمی بیشتر نقاط ضعف و کاستی های یادگیری دانش آموز را نشان می دهد. از این رو ارزشیابی کیفی می تواند تاثیر مثبت تری بر روحیه دانش آموز داشته باشد.

ارزشیابی کیفی و تیپ شخصیتی دانش آموزان

در ارزشیابی کمی توجهی به تیپ شخصیتی دانش آموزان نمی شود. با این وجود ما می دانیم که همه دانش آموزان با توجه به میزان استرس متفاوتی که دارند نمی توانند تمام یادگیری خود را بر روی برگه امتحان بنویسند. ولی معلم در کلاس می تواند این نقاط ضعف را در دانش آموزان تشخیص دهد و بر اساس آن عملکرد دانش آموزان را بسنجد و نمره نهایی را برای آن ها اعلام کند.

امکان جبران در ارزشیابی کیفی

ارزشیابی کیفی چون در طول ترم روند یادگیری و عملکرد دانش آموز را بررسی می کند می تواند به آن ها امکان جبران را بدهد. اگر یک دانش آموز در یک موضوع یا مبحث ضعیف باشد می تواند آن را با تمرین بهبود دهد و در نتیجه، نمره عالی دریافت کند.

تثبیت اطلاعات با ارزیابی کیفی

در ارزیابی کیفی چون مطالب بارها و بارها تکرار می شود به صورت کامل در ذهن نهادینه می شود. در امتحانات گذشته که ما تجربه کرده بودیم حجم عظیمی از اطلاعات را وارد مغز می کردیم و بلافاصله دو سه روز بعد از امتحان کاملاً فراموش می شد.

استرس کمتر با ارزشیابی کیفی

ارزشیابی توصیفی چون در طول ترم تحصیلی انجام می شود کاملاً منعطف است. بیشتر اوقات ممکن است دانش آموزان اصلاً متوجه این که در معرض ارزیابی هستند قرار نگیرند. این باعث می شود چیزی به اسم استرس شب امتحان در آن ها وجود نداشته باشد. ولی ارزیابی کمی که همیشه با امتحان همراه بوده استرس فراوانی را برای دانش آموزان به ارمغان می آورده است.

ارزشیابی کیفی و تقویت مهارت های نرم

ارزشیابی کیفی به دلیل این که اکثر مواقع ترکیبی از بازی های گروهی، فردی، پرسش و پاسخ های دوستانه و در طول ترم است کمک می کند که دانش آموز بتواند تمرین هایی مثل کارگروهی، پرسش گری، حل مسئله، ارتباط موثر و … را تمرین کند. در صورتی که در گذشته امتحانات به صورت کاملاً فردی گرفته می شد و اصلاً بر روی تمرین مهارت ها هیچ تمرکزی نبود.

فضای مثبت کلاس

 امروزه فضای کلاس با وجود ارزشیابی کیفی بسیار مثبت و دوستانه است. دیگر خبری از معلمان بد اخلاق که بابت نمرات پایین دانش آموزان را تنبیه کنند نیست. این جو مثبت باعث می شود دانش آموزان تشویق شوند و انگیزه بیشتری برای یادگیری داشته باشند.

کاهش رقابت ناسالم

در ارزشیابی کمی ملاک برتری دانش آموزان نمرات کسب شده روی برگه بود. این نمرات باعث ایجاد رقابت های بسیار ناسالمی بین دانش آموزان می شد. اکنون با جایگزین شدن سنجش توصیفی دیگر خبری از این رقابت های ناسالم بین دانش آموزان نیست. این موضوع به کاهش استرس و افزایش توانایی یادگیری کمک می کند.

کاهش وابستگی به معلم

در متد آموزشی گذشته معلم به عنوان متکلم وحده بود و نقش محوری کلاس را بر عهده داشت. ولی امروز با استفاده از ارزشیابی کیفی، معلم به عنوان یک راهنما است و کلاس را به بهترین شکل هدایت می کند. کلاس دانش آموز محور است. در این نوع کلاس دانش آموز می تواند اعتماد بنفس بالاتری داشته باشد. در این شیوه آموزشی می توان بخشی از درس را به دانش آموز واگذار کرد تا خودش به نتیجه درست برسد. قطعا زمانی که دانش آموز می تواند نتیجه گیری کاملی را انجام دهد این موضوع به طور کامل در ذهن دانش آموز ماندگار خواهد شد.

سخن آخر

به طور کلی می توان از گفته های بالا نتیجه گرفت که جایگزینی ارزشیابی کمی با ارزشیابی کیفی بسیار موثر است. ارزشیابی هایی به این شکل می تواند باعث شود دانش آموزان با شخصیت های مختلف در کلاس بتواند مورد سنجش قرار بگیرند و نتایج دقیق تری از سنجش دانش آموزان حاصل شود.